LEPLEME
1. İşlemin Özellikleri
Lepleme, sertleştirilmiş ve taşlanmış iş parçası yüzeylerinde büyük parlaklık ve tamlık elde etmek için yapılan bir işlemdir. Böylece, dikkatlice taşlanmış parçalardan özellikle 0,005 mm. den 0.01 mm. ye kadar talaş kaldırarak daha düz, daha hassas ve aşınmaya karşı da¬ha dayanıklı yüzeyler elde edilir. Bunun için lepleme alet ve araçlarından faydalanılır. Lepleme aletlerinin elde ve tezgâhlarda kullanılmaya elverişli olanları vardır.
Lepleme, taşlanmış yüzeylerde çok küçük hataları düzeltmek, çok iyi bir yüzey kalitesi elde etmek ve birlikte çalışacak iki yüzeyin alıştırılmasını sağlamak amacıyla yapılır. İşlem, abrazif bir malzeme ile düşük hızda ve alçak basınçta gerçekleşir.
Lepleme elle veya mekanik olarak yapılabilir. Elle leplemede toz halinde serbest abrazif tanecikleri; mekanik leplemede birbirine taş şeklinde bağlan¬mış abrazif tanecikler kullanılır. Bu bakımdan mekanik lepleme, taşlama veya honlama ile karıştırılabilir. Ancak, taşlamadan farklı olarak lepleme, çok düşük hızda, honlamaya göre farklı takım tipleri ile yapılır.
Elle leplemede abrazif tanecikleri yağ, gres yağı, gaz yağı ve sabunlu su ile karıştırılarak kullanılır. Taneciklerin yağ veya gres yağı ile lepleme macunu; diğerleri ile lepleme sıvısı meydana getirir.
Lepleme işlemi münferit parçalara veya birbiriyle temas halinde bulunan parçalara uygulanabilir. Münferit parça leplemesinde abrazif tanecikleri, lepleme çarkı denilen bir disk ile parça üzerine bastırılır ve meydana gelen sürtünme ile talaş kaldırılır, işlem sırasında çarklar birbirine göre zıt yönde dönerler, parça ise öteleme hareketi yapar. Parçanın öteleme ha¬reketi; kafes denilen bir tertibatın, çark eksenlerine göre eksantrik olarak dönmesinden ileri gelir. Kafes ve çarkların döndürme mekanizmaları ayrıdır. Parçaların üzerine basma kuvveti, genellikle üst çarkın ağırlığı üe meydana getirilir. Lepleme çarkı genellikle yumuşak bir malzemeden yapılır, bu şekilde abrazif tanecikleri diskin yüzeyine gömülerek bunu aşındırmazlar. Bu amaçla, yumuşak dökme demir, demir olmayan yumuşak alaşımlar veya demir olmayan malzemeler kullanılır.
Temas halinde bulunan parçaların leplemesinde birbirine göre izafi harekette bulunan parçaların arasına lepleme macunu veya sıvısı konulur, böylece harekete geçirilen abrazif tanecikleri, yüzeylerin işlenmesini sağlarlar. Bu yöntem valf-valf yuvası, segman kullanılmayan silindir-piston, dişli çarklar gibi sistemlerde uygulanır.
Abrazif malzemesi olarak, boyutları 100 ila 1000 arasında bulunan silisyum karbür, alümina denilen alüminyum oksit, korindon kullanılır.
2. İşlemler
Lepleme ile m bir yüzey kalitesi, IT4 ila IT5 arasında boyut kalitesi ve 0,02 ilam 0,1 £Ra m arasında işleme kalitesi elde edilir. Çeşitli yüzeylerin işlenmesi m0,04 aşağıda gösterilen şekilde yapılır.
Dış silindirik yüzeylerin işlenmesi, lepleme burcu denilen bir burç veya iki disk arasında yapılabilir, bunun yanısıra puntasız denilen bir yöntem de mevcuttur.
Lepleme burcu ile işlem, esas elle lepleme yöntemidir. Burada parça çapına uygun ve işlenecek yüzeyin uzunluğundan daha kısa, yumuşak malzemeden yapılan bir burç kullanılır. Parça bir tornanın aynasına veya dönmesini sağlayan bir tertibata tutturulur. Kollu bir madrinin iç kısmına yerleştirilen burç, parça üzerine geçirilir ve aralarına lepleme sıvısı veya macunu konulur. Parçanın dönmesi ile birlikte, manivelanın yardımı ile burca ileri geri bir hareket vererek işlem gerçekleştirilir.
İki disk arasında lepleme, genellikle bir tezgahta yapılır. Bu amaçla tezgahın ana miline, dönme yönleri zıt olan, birisi üst diğeri alt iki disk bağlanır. Parçalar, alt diskin üst yüzeyinde bulunan ve diskin eksenine göre eksantirik konumda bulunan oluklara yerleştirilir . Şöyle ki, disklerin dönmesi ile parçalar dönmekle beraber ileri geri bir hareket de yapmaktadırlar. Bir çok parçalan aynı anda işleyebilen sistem çok prodüktifdir. Bazı hallerde disklerin yerine lepleme taşları kullanılır.
Puntasız leplemede parça, aynı yönde dönen iki lepleme rulosu arasına yerleştirilir. Ruloların dönmesi ile zıt yönde dönen parçaya sağ-sol bir öteleme hareketi de verilir. Yöntem küçük parçalara uygulanır.
Yukarıda gösterilen yöntemlerin yanısıra, silindirik yüzeyler başka şekilde de işlenebilirler. Burada krank mil iki punta arasına tutturulur ve döndürülür. İşlenecek yüzeylerin üzerine iki parçanın yardımı ile abrazif taneciklerle kaplı kağıt veya bez bastırılır.
